Pu Zo Tum Hmung le Seihnam I Tonnak

(September 11, 09 chun ah Malaysia Laimi a kan tlawng liomi Pu Zo Tum Hmung cu Mobile registration kong he pehtlain in biaruahnak Seihnam he an ngei. A rian tampi lakah siaherhnak he caan a kan onh caah a cungah lunglawmhnak tampi kan ngei.)

Seihnam :
Na Pumpaak kong cu zapi nih theih pah dih a si ko cang caah halnak tuah ti loin atu lio Malaysia Laimi nih theih kan duh bikmi Mobile Registration kong tu a biapi in hal kan in duh. Atu i Mobile Registration i register tuahmi hi ram thumnak ah kan kal dih ding na zum maw?

Pu ZTH :
Ka zum lo. Zeica ti cun ni kum ah Malaysia in ram thumnak a zuangmi Kawlrammi hi 5300 kan si i cu chungah Laimi 4400 hrawng kan si. Norway, Sweden, Australia, Denmark le ramdang ah a kalmi he 5000 hrawng lawng kan si. Cucaah Malaysia i a ummi Laimi thong 30 renglo kan kal dih lai timi cu a si kho lo ngaimi a si.

Seihnam :
Kawlram lei pawl he online i kan i ton ah US ummi pawl nih Malaysia i a ummi an laak dih hna lai an ti `ung tiah a kan hal tawn i ?

Pu ZTH :
Laak dih ding ti cu a si kho hrimhrim lo. Cun October zarh hnihnak hrawngah khin US ramhun Obama nih ralzaam laak ding ning kongah min a thut lai i cu tikah zeizatdah a laak lai timi a fiang te lai. Obama minthut hlanah hin cun aho hmanh nih theih khawh a si lo.

Seihnam :
Obama nih hin teh cu hlan nakin tam deuh a kan laak ding na zum maw?

Pu ZTH :
Ka thei lo. Nain, Obama nih Bush nih a kan dawt bantuk in a kan dawt ve ko lai ka zumh.

Seihnam :
Cu hlan an phung zul loin ruahloin UN nih Mobile Registration a kan tuahmi hi teh zei bantuk timtuahnak he dah a si hnga, na kan chim kho hnga maw?

Pu ZTH :
UN nih mobile registration tuah dingin unit thar a dirh i registration cu a tuah dih lai. Cun, registration tuah dih in zeitindah a kalpi lai timi ruah a hau. Cu kong ahcun UN nih a ngeihmi policy an um i cu ning tein a `uan lai. Mah duh paoh in a `uanmi a si lo. UN nih a ngeihmi policy cu;

1. Repatriation (Kirter `hannak)

2. Local Integration (Ram hnihnak i khuasak tintuk khawhnak)

3. Resettlement (Ram thumnak i pemter kong) tiin an kalpimi phun thum in a um. Pakhatnak le pahnihnak a um lo lawngah pathumnak hi a um kho. Kawlram cozah a `hat lo caah a pakhatnak (kirter `hannak) hi cu a si kho lo. Cucaah pahnihnak le pathumnak hi biatakte in an hman lai. Pahnihnak (Ramhnihnak i khuasak tintuk khawhnak) ding caah mobile regiration a kan tuah hnawhchan hi si bik dawh a si ko.

Seihnam :
Cucu Malaysia cozah nih teh a cohlang lai ti na ruat maw?

Pu ZTH :
Hi kongah US le UN nih Malaysia an chawnh cuahmah lio a si. Atu ah card ngei paoh cu an thlah pah cuahmah cang hna a si lo maw, tukarhrawng hi?

Seihnam :
Card ngei cu tukarhrawng an luat ngai ko. India lei i a ummi ralzaam pawl khi teh tukarhrawng a zuangmi an tlawm ngai. Zeitin dah an si?

Pu ZTH :
Annih zong khi cozah he chimhchawnhnak an ngei kho i a pahnihnak Local Integration an hman bia a si.

Seihnam :
Atu hi Laimi tampi nih hin thawngpang a `ha tiin Malaysia cu hung fuh chin lengmang a si. Ram thumnak lanh nih har chin lengmang dawh a si tikah Malaysia Laimi lakah na ruah ning ah a cang khomi thil a um maw?

Pu ZTH :
Um, si ko. Atu tiangah register tuahmi hi 7,000 leng nan si cang. Tlai deuh cun 20,000 nan phan te lai. Cu nih an nupile le an fale an auh hna ahcun thong sawmli thong sawmhnga kan phan te lai. Rian nih har chin lengmang a si tikah eidin har chin a si lai. Cucaah, atu i US in Norway in Kawlram lei i kuatmi khi Malaysia ah a lut dih te lai. Malaysia Laimi harnak lawng si ti loin vawlei pumpi Laimi kan harnak a si te lai.

Seihnam :
2010 thimnak ahhin Kawlram aa thleng lai ti na ruat maw? I thleng seh law Malaysia Laimi hi zeitin dah tawlrel kan si lai?

Pu ZTH :
Ka chim kho lo. Cozah cu ruahlopi in i thlen khawh a si ko. Aa thlen sual a si ahcun UN nih a pakhatnak (Kirter `hannak) Policy hi a hman lai. UN nih tlun khawhnak dingin an khan lai, ticket an cawkpiak hna lai i tlunter a si ko lai. Ramthumnak kalnak cu a dong bak lai.

Seihnam :
Malaysia in i auh i benh si loin a dang lam i kawhauhnak ah a um el maw?

Pu ZTH :
A um tuk hen ta. Visa 93 ti a si i, hi hi chungkhar khawhauhnak caah tuahmi a si. Immigration phit lio i nupi va ngei paoh cu Malaysia ah rat hau loin Kawlram in auh khawh an si.

Seihnam :
Cu Visa-93 tuahnak ah tangka a dih maw?

Pu ZTH :
A dih lo. Refugee caah zei hmanh man a la lo. Rangoon thi cheknak man le vanlawng man lawng pek a hau.

Seihnam :
Cu cun Kawlram i a ummi kan nu le kan pa hi teh auh khawh a si lai maw?

Pu ZTH :
Nu le pa cu Greencard a si lo ah citizen si tik lawnglawng ah auh khawh an si.

Seihnam :
Cu visa-93 cu teh khoika ah dah sok khawh a si, a sok ning?

Pu ZTH :
U.S. phak cangka in U.S. Department of Homeland Security ah sok colh a ngah. Fiangte in theih duh ahcun resettlement agencies hna asiloah Laimi upa hna le pastorte hal khawh an si ko.Guam i a rak kalmi hna zong nih Visa 92 in pei an chungle vialte an rak auh ko hna cu. Cucu atu i Visa-93 kan timi he hin aa khatmi a si ko.

Seihnam :
Visa 93 in auh duh usih law zei tluk dah an rauh lai?

Pu ZTH :
Thla nga ruk zong rauh khawh a si. Nain, a tlangpi cun kum khat hrawng a rau tawn.

Seihnam :
Visa 93 san a tlaihnak?

Pu ZTH :
Visa 93 hi Malaysia Laimi kan caah a `ha taktakmi a si. Malaysia rat hau loin Kawlram in auh a si tikah tha a ba lo, tangka a tlo fawn, a rang fawn. Cun, kan i auh i kan i benhmi nih hin kan tinvo (khuaitan) a chuh ngai. Tahchunhnak ah, US nih Chinmi 5,000 laak i tim sehlaw naule le chungle kan i benh i inn chungkhar tlawmte ah kan tling. Nain, i benh loin Visa 93 hman ding i tim hna sehlaw, US ah minung 5,000 an kal hnga. Kha nih khan US a phak hnuah a chungle kha an auh hna hnga i US ah Chinmi minung 15000 hrawng kal khawh a si hnga. Cucaah Yangon in i auh khawhnak Visa 93 hi theih dingah a herh ngaingai.

Seihnam :
Kanhnu zarh i Seihnam i Mobile Registration kong he pehtlai in ruahchannak a tlawm tuk kong `ialmi kong ah careltu cheukhat sinin, "Kan ule le kan pale nih Laimi Lairam ah an dih lai ti an phan ruangah a kan tlerh bia sawhsawh a si hnga maw?" timi biahalnak a ra ngai. Hihi zeitin na ruah ning?

Pu ZTH :
Aw. Hihi kan ruahnak kan chimmi a si lo. UN policy le US policy kal ning in kan chimmi a si. US nih a la dih hrimhrim lai lo. Cucaah a laak dih lai tiin Malay kal aa thawhmi poah an i ngaihchih caan a phan te lai.

Seihnam :
Mobile Registration in tuahmi le a hlan deuh i register tuahmi hi UN nih a kan tawlrel daan aa dang lai maw?

Pu ZTH :
UN mit ahcun UN card aa tlaihmi paohpaoh cu an i khat dih ko.

Seihnam :
Mobile Registration hi a dong te lai ti na zum maw?

Pu ZTH :
A dong te lai ka zumh. A tuan le a tlai lawng a si.

Seihnam :
Ralzaam pawl caah camp hi teh an ser te lai ti na zum maw?

Pu ZTH :
Camp sak i camp i mipi chiah timi hi thil rit ngai a si. Camp i an chiah hna ahcun UN nih ei ding hrukaih vialte a bawmh hna a hauh lai caah tangka tampi a dih ding a si. Cucaah, chiah lo an duh deuh ko lai. Nain, khua chung i kan tlonlen ning ah zohdawhlo in kan um a si ahcun camp a ser lai lo tiah chim khawh a si lo.

Seihnam :
Mipi sinah biacah na duhmi?

Pu ZTH :
Ramchung a ummi hna caah cah ka duhmi cu Malaysia ah hin rak ra chap bak ti hlah uh. A phan ciami hna hmanh hi ramthumnak ah an kal dih kho lai lo. Cun, hika a phan ciami hna caah cah ka duhmi cu dinnak le felnak he rian `uan i zuam hna usih. Cu lo ahcun a kan dawtu UN a lung kan donghter tuk sual lai.

Seihnam :
Na rian tampi lakah caan na kan pek i kan i lawm tuk.

Pu ZTH :
Kaa lawm ve.
(Ref:: Malaysia Seihnam Vol 395)