Wednesday, July 15, 2009
LAIRAM AH RIANTTUANTU AMERICAN BAPTIST MISSIONARIES
Lairam tthal mangkha nilinh lingte March 15, 1899 ni ah Rev. Arthur Carson le Mrs. Laura Carson cu Kawlrawn Chinmi sinah an rianttuannak hmun in a rak kai i ngaidi inn 300 hrawng a simi Hakha khua ah an rak phan. Hakha an phak zan cu Siangbawinu nih a pasal Arthur kha a thawh i "Kan umpi kho lai lo, kan umpi kho lai lo, a hmunhma le a minung hna ruangah ka lungrawk cu a si lo. A sining hi ka celh hrimhrim lo caah a si ko" tiah fakpi in a ttap. Voi khat long hmanh si lo in voi tam ngaite aa nolh len. Arthur nih cun "Cu bantuk in chim sawh hlah, thaizing ah cun ni cu a tleu tthan ko lai. Hi kan biakilh 'Tthawnnak a ka petu Khrih thawng in zeithil paoh ka tuah khawh ko hna' hi philh hlah," tiah a ti. Chinmi cu Khrih thawngttha nih a ceuh mi hna miphun kan si lai kha Arthur Carson nih cun a hngalh. Cu ti cun Chinmi kan caah nunnak pek in Pathian thawngttha he rian an ttuan.
LAIRAM AH RIANTTUANTU AMERICAN BAPTIST MISSIONARIES:
Arthur E Carson le Laura H. Carson
Arthur cu August 6, 1860 ni ah Columbus, Iowa ah a chuak. August 29, 1885 ni ah Baptist pastor sinak in chitithuh a si. April 16, 1886 ni ah Chinmi hna sinah Pathian rianttuan ding in aa pumpe. December 13, 1886 ni ah Rangoon khua a phan. December 18, 1886 ni ah Karen sinah missionary a si mi Laura Hardin he Bassein khua ah an i um. Arthur le Laura Carson cu Laitlang an rak kai hlan kum 10 tluk hi Thayet khua um Asho Chin sinah Pathian rian an ttuan.
Laura Carson cu Hakha an phanh zan cu a ttap len ko nain, Pathian thawngttha he kan Chinmi sinah rian an ttuan tikah Chinmi duh kan nunnak kha a theih chin lengmang. A pasal Arthur a thih (April 1, 1908) hnu zong ah tlung lo in Chinmi sinah June 1920 tiang rian a ttuan. Sianginn ah ca a chim. Hakha Hla cauk le sianginn ah cawn ding le Sunday school cawn ding mi cauk kha a siam hna. Hakha holh in Thawngttha Pali le Lamkaltu cauk kha a leh hna. A kum khua a upat cang caah June 1920 in a rian in aa din i Hakha khua a chuak taak ni cu a celh in a celh lo. "Chinmi zumtu hna long si lo in Pathian bia rih lo mi hna duh an nunning cu kaltaak ka siang hna lo e, zeitindah Arthur Carson thlanro le an umnak inn te cu ka kal taak khawh hnga, kan thinlung ah pei an caam tuk ne hi" a rak ti. Kum tampi Pathian thawngttha a chimh mi hna le nunnak pek tiang in a pasal Arthur nih rian a ttuanpiak mi Chinmi hna cu siang lo ngai in a rak kal taak hna. July 19, 1942 ni ah a Pa Pathian sinah aa din.
Siangbawinu Laura Carson mitthli cu Lairam ah Pathian thawngttha thlaici a keuh ter tu vanruahti bantuk a si. Lairam in a keu mi pangpar hna cu thawngttha par longte an si Nihin ah Chinmi cu Pathian thawngttha nih a kan ceu ter cang. Kan i dawhnak cu dawtnak le zangfahnak thinlung in a chuak mi an si.
Erik H. & Emily J. East
Erik H. East cu February 2, 1866 ni ah Sweden ram ah a chuak. 1885 kum ah an chungkhar in USA ah an peem. 1901 kum ah Southern Baptist Theological Seminary, Louisville, Kentucky in a cacawn a liim. Hi kum ah Medical School of the University of Kentucky in sii lei doctor degree a hmu. June 3, 1901 ni ah American Baptist Missionary Union nih Kawlram ah missionary thlah ding ah an thim. Marh 21, 1902 ni ah Hakha khua a rak phan. A dam lo caah USA ah June 3, 1902 ni ah kal tthan. Hi lio ah Emily Johnson he August 5, 1903 ni ah an i tthi. December 28, 1903 ni ah an nuva in Hakha khua an rak phan tthan. May 11, 1905 ni ah Chinmi lakah zumtu hmasabik Pau Suan le Thuam Hang le an nupi le hna kha tipilnak a pek hna. Sii lei a thiam caah Tidim, Falam le Hakha peng chungah a rianttuannak cu a hlawh tling ngai. 1907 kum ah Hakha khua ah sii-inn a sak. A nupi Mrs. East le an fa le pathum cu an dam lo caah 1908 kum ah USA ah an kir tthan. A innchung le um lo in, amah te long in rian a ttuan i Hakha le Thantlang peng vialte kha a rak cul dih. Lungzawtnak a ngeih caah October 1910 ah USA lei ah a tlung ve. An chungkhar dam lo ruangah Lairam ah an kir tthan kho ti lo. Dr. East cu August 3, 1939 ni ah a thi. Mrs. East cu April 27, 1943 ni ah a nunnak a liam ve.
Joseph Herbert Cope & Elizabeth S. Cope
J. Herbert Cope cu November 21, 1882 ni ah a chuak. 1904 kum ah University of Pennsylvania in B.Sc degree a lak. 1908 ah Rochester Theological Seminary in Bachelor of Divinity a dih. July 7, 1908 ni ah Pathian rianttuantu si ding in chitithuh a si. September 7, 1908 ni ah Elizabeth Smith he an i um. Burma ah mission rian ttuan ding in September 30, 1908 ni ah tilong in an chuak. Hakha khua cu December 21, 1908 ni ah an phan. J. Herbert Cope nih cun Hakha holh kha a cawn i a thiam ngai. Lai holh phun thum, Hakha, Falam le Tidim holh kha a thiam. Tidim holh in Bible Biakam Thar le Hla cauk kha 1936 kum ah a chuah. Cauk fa tete 35 tluk kha sianginn cawn ding ah Laiholh a phunphun in a ttial. 1924 kum ah Lairam bawi nawlngeitu nih Rev. Cope cu sianginn chektu ah a hman. Cozah nih rianttuannak caah hlawh an pe lo. A khualtlawnnak caah kum khat ah rupee 700 long an pek.
1935 kum ah Colgate University nih upatnak ah doctor degree kha an pek. A rianttuan ruangah British cozah nih Kaiser-1-Hind Medal an pek. Rev. Cope le a innchungkhar cu Tidim ah a um mi an si. Rev. Cope cu Lakher Pioneer Mission of India conference a kal pah ah June 11, 1938 ah a thi i Hakha khua ah a ruak an vui. Elizabeth Cope cu July 1938 thla ah Burma in a chuak i an ram ah a kir tthan. December 10, 1968 ni ah Philadelphia khua ah a thi.
John G. Woodin & Bessie L. Woodin
John Woodin cu Iola, Kansas ah July 27, 1883 ni ah a chuak. 1905 ah University of Kansas in B.A degree, le 1908 ah M . D degree a hmuh. September 1, 1909 ni ah Bessie Livers he an i um. October 11, 1909 ni ah Hakha khua ah missionary rianttuan ding in peknak an tuah piak hna. Hakha khua ah kum nga dengmang rian an ttuan. February 22, 1915 ni ah Hakha in an ram ah an tlung. An kir tthan ti lo. Sibawi an si i Chinmi nih si-inn ah i thlawp kha biapi ah an chiah lo caah rianttuan awk an ngeih lo zong a si men lai tiah an ruah. A nupi hi tuan tuk ah September 12, 1926 ni ah a thi. A nupi dam lo ruangah USA ah an kir tthan a si kho men. John Woodin cu January 16, 1967 ni ah USA ah a thi.
Chester U. Strait & Florence T. Strait
Chester Strait cu Glenwood City, Wisconsin ah December 21, 1893 ni ah a chuak. 1923 kum ah University of Menesota in B.A degree le 1925 kum ah Berkeley Baptist Divinity School in B.D degree a hmu. July 31, 1920 ni ah Florence Talbot he an i um. June 2, 1925 ni ah American Baptist Foreign Mission Society nih Burma ram ah rianttuan ding in an thlah. Hakha khua ah rianttuan ding in an kal. Hakha khua cu April 5, 1926 ni ah an fa le Betty le David he an phan. Chester Strait cu thawngttha chim long si lo in Laimi nunning a san khawh nak ding in aa zuam. Tuu zuatnak, kawfi le lakphak cinning le chapiat siam ning hna kha a chimh hna. Chinmi zong kha facang cin a fial hna.
March 1932 in January 1935 chung hi USA ah an um i Barkeley Baptist Divinity School in Th. D & Th. D degrees kha a hnga. Strait te nupa nih May 1, 1928 ni ah siangngakchia 13 he Chin Hills Bible School kha Hakha khua ah a dirh. 1934 kum ah Sunday School cawn ding mi set khatnak kha a nam. A hnu deuh ah set hnihnak kha a nam tthan. Lai holh in The Pilgrim Progress kha a ttial nain a chuah thai lo. Rev. Sang Ling, pastor of Hakha Baptist Church, bawmhnak in Hakha holh in Biakam Thar kha an leh i Rangoon khua um Mission Press ah 1940 kum ah an nam. Hakha Hla cauk kha hla fung 283 tluk an tuah chap i 1937 kum ah an nam.
Strait te chungkhar cu December 1940 thla ah USA tlawng ding in Hakha in an chuak. Hakha an kir tthan ti lo. California ah Ralkap chaplain a ttuan i khrifabu tam ngai sinah rian a ttuan. Dr. Strait cu Berkeley khua ah March 4, 1980 ni ah a thi. A nupi cu September 18, 1985 ni ah a thi ve.
Franklin O. Nelson & Phileda O. Nelson
Franklin O. Nelson cu Minneopolis, Minnesota khua ah November 30, 1909 ni ah a chuak. 1934 ah Bethel Seminary in B. Th degree le 1938 ah University of Minnesota in B.A degree a hmuh. June 7, 1939 ni ah Phileda Ogren he an i um. Tidim, Chin Hills ah rianttuan ding in April 18, 1939 ni ah American Baptist Foreign Mission Society nih an thim hna. December 2, 1939 ni ah Tidim khua an phan.
Vawlei Ralpi II ruangah Nelson te chungkhar cu 1942 ah Kawlram in an chuak. May 1946 ah Tidim an rak phan tthan. Rev. Nelson le Rev. T. Haugo, USA in M.R.E degree a hmumi, nih 1947 kum ah Tidim khua ah Bible sianginn an dirh. Hi Bible sianginn le Hakha khua ah 1948 kum i Rev. & Mrs. Robert G. Johnson nih dirhmi Bible sianginn hna cu Falam khua ah a ummi Zomi Theological College (ZTC) a rak i thoknak an si. Rev. Nelson cu khual a tlawng tam ngai. Tidim peng ah khrihfabu a ser hna. Bible sianginn a tuah mi hi a rianttuannak langsarbik ah a cang.
Philedi a dam lo ruang ah February 23, 1951 ni ah Tidim in an chuak. Tlun tthan dingah an i tiim nain, vanchiat ah Kawl cozah nih visa an pek hna lo caah an rianttuannak an hmu tthan kho ti lo.
Robert G. Johnson & Elizabeth L. Johnson
Robert Johnson cu Chicago, Illinios ah May 1, 1915 ni ah a chuak. 1938 ah Wheaton College in B.A degree le 1941 ah Eastern Baptist Seminary (a tu Palmer Theological College) in B. D degree a hmuh hna. May 21, 1941 ni ah Elizabeth L. Kortum he an i um. April 21, 1941 ni ah Kawlram ah missionary rianttuan ding in American Baptist Foreign Mission Society nih an thim hna. Vawlei Ralpi II ruangah Kawlram ah ra thiam lo in USA ah March 1946 tiang an um. May 30, 1946 ni ah Tidim khua an phan. February 1947 ah Hakha ah an i tthial.
February 1951 i Laitlang in Nelson te chungkhar an chuah hnu ah Rev. Johnson te nuva long hi Laitlang ah 1966 tiang rian an ttuan. 1966 ah Kawl Cozah nih a tthawl hna. Laitlang ah saubik a um mi siangbawi cu Cope te nuva (1908-38) le Johnson te nuva (1945-66) hi an si. An rianttuan mi zong hi mi tampi nih theih khawh an si. Rev. David Van Bik bawmhnak in, Rev. & Mrs. Johnson nih Hakha Bible School an tuah. Hi sianginn in pastor tampi an chuak i Laitlang ah rian an ttuan. Rev. Robert Johnson nih Hakha holh in Bible leh hram a thok. Elizabeth Johnson nih Hakha hla cauk siam hram a thok ve. 1966 ah Kawlram in tthawl an si caah Bible cu a let thlu manh lo i Rev. David Van Bik nih a ttuan peh i Hakha (Lai) Bible cu 1978 ah an nam. Hla cauk cu 1970 ah an nam. Rev. & Mrs. Johnson nih a saktaa mi Hakha Baptist Church lung innpi cu an ro ttha bik ah a taang. Hi biakinn cu 1969 kum ah Pathian sinah pekchanhnak in an luh.
Rev. Robert & Elizabeth Johnson cu California ah an um. A tu tiang a kan nunpi rih. Chinmi khrihfabu kha an si khawhnak zawn in thazang a kan pe kho mi an si. An fa le hna zong Laimi he pehtlaihnak ngei in mui hmuh khawh an si. Laimi kan caah aa pe mi chungkhar ttha an si.
Lairam ah rianttuan mi American Baptist siangbawi pasarih hna hi Khrih an dawt ruang ah harnak tampi tuar in Lairam ah rian an rak ttuan. Laimi kan sining le nunnak zong a kan cawisangtu an si. Kawlram in tthawl an si lio ah an ngaih a chia. Thinlung in dawtcia le tlaihchancia mi Laimi he tthen lai an siang lo. Robert Johnson nih cun thlahnak bia cu atanglei bantuk in a rak chim:
"Tlangbo cungte ah a donghnak bik thlahnak cu kan tuah. Thlahnak hla cu kan sa hna. Thlahnak biatawi ka chim lio ah lunghno in ka aw a tor, ka bia a cat. Rev. Mang Kio nih thla a cam i dih a harh ngai ve. Mi tampi he kan kut kan i tlai hna i Kawlram ah a ummi Khrihfami hna zei an lawh te lai ti hngal lo in sianglo ngai in kan i tthen hna."
Mission Rianttuannak caah Bible bia:
Jesuh nih cun a hun naih hna i, "Vancung le vawlei cung i a um mi nawlngeihnak vialte cu pek ka si cang. Cu caah khuazakip ah va kal ulaw miphun vialte kha ka zultu ah va ser hna u; Pa le Fapa le Thiang Thlarau min in tipilnak va pe hna ulaw kan fial mi vialte hna hi an zulh nak hnga van cawnpiak hna u. . ." tiah a ti hna (Matthai 28:18-20)
"Rawlttuan awk cu a tampi ko nain a ttuantu cu tlawmte long an si" (Luka 10:2)
Cun Bawipa nih, "Ahodah ka fial lai? Ahodah ka lamkaltu a si lai? a ti kha ka theih. Kei ni, "Keimah ka kal lai! Ka thlah tuah" tiah ka leh (Isaiah 6:8).
"An zumh lo ahcun zeitindah a min cu an au khawh lai? Cu bia cu an theih lo ahcun zeitindah ah zumh khawh lai? Cun bia cu chimh an si lo ahcun zeitindah a theih khawh lai? Cun Lamkaltu kha an thlah hna lo ahcun zeitindah bia cu thanh a si khawh lai? Cathiang nih thawngttha a chim tu hna ke cu a va dawh dah," a ti bantuk khan a si taktak (Rom 10:4-15)
"Miphun a lianhngantertu cu dinnak a si, sualnak cu zei miphun paoh caah ningzahnak a si" (Phungthlukbia 14:34)
"Thawngttha a chimtu miphun hna keneh cu aa dawh. Pathian dinnak a ttanhmi miphun cu zohchunh awk tlak le cawisanmi miphun an si. Miphun dang hna nih ttihzah le upatnak an pek tawn hna. Milu a tlawm mi miphun caah sining dawhte a herh khun. Pathian bia hi nunzia dawhnak hrampi cu a si." Dr. C. Duh Kam
LAIRAM AH RIANTTUANTU AMERICAN BAPTIST MISSIONARIES:
Arthur E Carson le Laura H. Carson
Arthur cu August 6, 1860 ni ah Columbus, Iowa ah a chuak. August 29, 1885 ni ah Baptist pastor sinak in chitithuh a si. April 16, 1886 ni ah Chinmi hna sinah Pathian rianttuan ding in aa pumpe. December 13, 1886 ni ah Rangoon khua a phan. December 18, 1886 ni ah Karen sinah missionary a si mi Laura Hardin he Bassein khua ah an i um. Arthur le Laura Carson cu Laitlang an rak kai hlan kum 10 tluk hi Thayet khua um Asho Chin sinah Pathian rian an ttuan.
Laura Carson cu Hakha an phanh zan cu a ttap len ko nain, Pathian thawngttha he kan Chinmi sinah rian an ttuan tikah Chinmi duh kan nunnak kha a theih chin lengmang. A pasal Arthur a thih (April 1, 1908) hnu zong ah tlung lo in Chinmi sinah June 1920 tiang rian a ttuan. Sianginn ah ca a chim. Hakha Hla cauk le sianginn ah cawn ding le Sunday school cawn ding mi cauk kha a siam hna. Hakha holh in Thawngttha Pali le Lamkaltu cauk kha a leh hna. A kum khua a upat cang caah June 1920 in a rian in aa din i Hakha khua a chuak taak ni cu a celh in a celh lo. "Chinmi zumtu hna long si lo in Pathian bia rih lo mi hna duh an nunning cu kaltaak ka siang hna lo e, zeitindah Arthur Carson thlanro le an umnak inn te cu ka kal taak khawh hnga, kan thinlung ah pei an caam tuk ne hi" a rak ti. Kum tampi Pathian thawngttha a chimh mi hna le nunnak pek tiang in a pasal Arthur nih rian a ttuanpiak mi Chinmi hna cu siang lo ngai in a rak kal taak hna. July 19, 1942 ni ah a Pa Pathian sinah aa din.
Siangbawinu Laura Carson mitthli cu Lairam ah Pathian thawngttha thlaici a keuh ter tu vanruahti bantuk a si. Lairam in a keu mi pangpar hna cu thawngttha par longte an si Nihin ah Chinmi cu Pathian thawngttha nih a kan ceu ter cang. Kan i dawhnak cu dawtnak le zangfahnak thinlung in a chuak mi an si.
Erik H. & Emily J. East
Erik H. East cu February 2, 1866 ni ah Sweden ram ah a chuak. 1885 kum ah an chungkhar in USA ah an peem. 1901 kum ah Southern Baptist Theological Seminary, Louisville, Kentucky in a cacawn a liim. Hi kum ah Medical School of the University of Kentucky in sii lei doctor degree a hmu. June 3, 1901 ni ah American Baptist Missionary Union nih Kawlram ah missionary thlah ding ah an thim. Marh 21, 1902 ni ah Hakha khua a rak phan. A dam lo caah USA ah June 3, 1902 ni ah kal tthan. Hi lio ah Emily Johnson he August 5, 1903 ni ah an i tthi. December 28, 1903 ni ah an nuva in Hakha khua an rak phan tthan. May 11, 1905 ni ah Chinmi lakah zumtu hmasabik Pau Suan le Thuam Hang le an nupi le hna kha tipilnak a pek hna. Sii lei a thiam caah Tidim, Falam le Hakha peng chungah a rianttuannak cu a hlawh tling ngai. 1907 kum ah Hakha khua ah sii-inn a sak. A nupi Mrs. East le an fa le pathum cu an dam lo caah 1908 kum ah USA ah an kir tthan. A innchung le um lo in, amah te long in rian a ttuan i Hakha le Thantlang peng vialte kha a rak cul dih. Lungzawtnak a ngeih caah October 1910 ah USA lei ah a tlung ve. An chungkhar dam lo ruangah Lairam ah an kir tthan kho ti lo. Dr. East cu August 3, 1939 ni ah a thi. Mrs. East cu April 27, 1943 ni ah a nunnak a liam ve.
Joseph Herbert Cope & Elizabeth S. Cope
J. Herbert Cope cu November 21, 1882 ni ah a chuak. 1904 kum ah University of Pennsylvania in B.Sc degree a lak. 1908 ah Rochester Theological Seminary in Bachelor of Divinity a dih. July 7, 1908 ni ah Pathian rianttuantu si ding in chitithuh a si. September 7, 1908 ni ah Elizabeth Smith he an i um. Burma ah mission rian ttuan ding in September 30, 1908 ni ah tilong in an chuak. Hakha khua cu December 21, 1908 ni ah an phan. J. Herbert Cope nih cun Hakha holh kha a cawn i a thiam ngai. Lai holh phun thum, Hakha, Falam le Tidim holh kha a thiam. Tidim holh in Bible Biakam Thar le Hla cauk kha 1936 kum ah a chuah. Cauk fa tete 35 tluk kha sianginn cawn ding ah Laiholh a phunphun in a ttial. 1924 kum ah Lairam bawi nawlngeitu nih Rev. Cope cu sianginn chektu ah a hman. Cozah nih rianttuannak caah hlawh an pe lo. A khualtlawnnak caah kum khat ah rupee 700 long an pek.
1935 kum ah Colgate University nih upatnak ah doctor degree kha an pek. A rianttuan ruangah British cozah nih Kaiser-1-Hind Medal an pek. Rev. Cope le a innchungkhar cu Tidim ah a um mi an si. Rev. Cope cu Lakher Pioneer Mission of India conference a kal pah ah June 11, 1938 ah a thi i Hakha khua ah a ruak an vui. Elizabeth Cope cu July 1938 thla ah Burma in a chuak i an ram ah a kir tthan. December 10, 1968 ni ah Philadelphia khua ah a thi.
John G. Woodin & Bessie L. Woodin
John Woodin cu Iola, Kansas ah July 27, 1883 ni ah a chuak. 1905 ah University of Kansas in B.A degree, le 1908 ah M . D degree a hmuh. September 1, 1909 ni ah Bessie Livers he an i um. October 11, 1909 ni ah Hakha khua ah missionary rianttuan ding in peknak an tuah piak hna. Hakha khua ah kum nga dengmang rian an ttuan. February 22, 1915 ni ah Hakha in an ram ah an tlung. An kir tthan ti lo. Sibawi an si i Chinmi nih si-inn ah i thlawp kha biapi ah an chiah lo caah rianttuan awk an ngeih lo zong a si men lai tiah an ruah. A nupi hi tuan tuk ah September 12, 1926 ni ah a thi. A nupi dam lo ruangah USA ah an kir tthan a si kho men. John Woodin cu January 16, 1967 ni ah USA ah a thi.
Chester U. Strait & Florence T. Strait
Chester Strait cu Glenwood City, Wisconsin ah December 21, 1893 ni ah a chuak. 1923 kum ah University of Menesota in B.A degree le 1925 kum ah Berkeley Baptist Divinity School in B.D degree a hmu. July 31, 1920 ni ah Florence Talbot he an i um. June 2, 1925 ni ah American Baptist Foreign Mission Society nih Burma ram ah rianttuan ding in an thlah. Hakha khua ah rianttuan ding in an kal. Hakha khua cu April 5, 1926 ni ah an fa le Betty le David he an phan. Chester Strait cu thawngttha chim long si lo in Laimi nunning a san khawh nak ding in aa zuam. Tuu zuatnak, kawfi le lakphak cinning le chapiat siam ning hna kha a chimh hna. Chinmi zong kha facang cin a fial hna.
March 1932 in January 1935 chung hi USA ah an um i Barkeley Baptist Divinity School in Th. D & Th. D degrees kha a hnga. Strait te nupa nih May 1, 1928 ni ah siangngakchia 13 he Chin Hills Bible School kha Hakha khua ah a dirh. 1934 kum ah Sunday School cawn ding mi set khatnak kha a nam. A hnu deuh ah set hnihnak kha a nam tthan. Lai holh in The Pilgrim Progress kha a ttial nain a chuah thai lo. Rev. Sang Ling, pastor of Hakha Baptist Church, bawmhnak in Hakha holh in Biakam Thar kha an leh i Rangoon khua um Mission Press ah 1940 kum ah an nam. Hakha Hla cauk kha hla fung 283 tluk an tuah chap i 1937 kum ah an nam.
Strait te chungkhar cu December 1940 thla ah USA tlawng ding in Hakha in an chuak. Hakha an kir tthan ti lo. California ah Ralkap chaplain a ttuan i khrifabu tam ngai sinah rian a ttuan. Dr. Strait cu Berkeley khua ah March 4, 1980 ni ah a thi. A nupi cu September 18, 1985 ni ah a thi ve.
Franklin O. Nelson & Phileda O. Nelson
Franklin O. Nelson cu Minneopolis, Minnesota khua ah November 30, 1909 ni ah a chuak. 1934 ah Bethel Seminary in B. Th degree le 1938 ah University of Minnesota in B.A degree a hmuh. June 7, 1939 ni ah Phileda Ogren he an i um. Tidim, Chin Hills ah rianttuan ding in April 18, 1939 ni ah American Baptist Foreign Mission Society nih an thim hna. December 2, 1939 ni ah Tidim khua an phan.
Vawlei Ralpi II ruangah Nelson te chungkhar cu 1942 ah Kawlram in an chuak. May 1946 ah Tidim an rak phan tthan. Rev. Nelson le Rev. T. Haugo, USA in M.R.E degree a hmumi, nih 1947 kum ah Tidim khua ah Bible sianginn an dirh. Hi Bible sianginn le Hakha khua ah 1948 kum i Rev. & Mrs. Robert G. Johnson nih dirhmi Bible sianginn hna cu Falam khua ah a ummi Zomi Theological College (ZTC) a rak i thoknak an si. Rev. Nelson cu khual a tlawng tam ngai. Tidim peng ah khrihfabu a ser hna. Bible sianginn a tuah mi hi a rianttuannak langsarbik ah a cang.
Philedi a dam lo ruang ah February 23, 1951 ni ah Tidim in an chuak. Tlun tthan dingah an i tiim nain, vanchiat ah Kawl cozah nih visa an pek hna lo caah an rianttuannak an hmu tthan kho ti lo.
Robert G. Johnson & Elizabeth L. Johnson
Robert Johnson cu Chicago, Illinios ah May 1, 1915 ni ah a chuak. 1938 ah Wheaton College in B.A degree le 1941 ah Eastern Baptist Seminary (a tu Palmer Theological College) in B. D degree a hmuh hna. May 21, 1941 ni ah Elizabeth L. Kortum he an i um. April 21, 1941 ni ah Kawlram ah missionary rianttuan ding in American Baptist Foreign Mission Society nih an thim hna. Vawlei Ralpi II ruangah Kawlram ah ra thiam lo in USA ah March 1946 tiang an um. May 30, 1946 ni ah Tidim khua an phan. February 1947 ah Hakha ah an i tthial.
February 1951 i Laitlang in Nelson te chungkhar an chuah hnu ah Rev. Johnson te nuva long hi Laitlang ah 1966 tiang rian an ttuan. 1966 ah Kawl Cozah nih a tthawl hna. Laitlang ah saubik a um mi siangbawi cu Cope te nuva (1908-38) le Johnson te nuva (1945-66) hi an si. An rianttuan mi zong hi mi tampi nih theih khawh an si. Rev. David Van Bik bawmhnak in, Rev. & Mrs. Johnson nih Hakha Bible School an tuah. Hi sianginn in pastor tampi an chuak i Laitlang ah rian an ttuan. Rev. Robert Johnson nih Hakha holh in Bible leh hram a thok. Elizabeth Johnson nih Hakha hla cauk siam hram a thok ve. 1966 ah Kawlram in tthawl an si caah Bible cu a let thlu manh lo i Rev. David Van Bik nih a ttuan peh i Hakha (Lai) Bible cu 1978 ah an nam. Hla cauk cu 1970 ah an nam. Rev. & Mrs. Johnson nih a saktaa mi Hakha Baptist Church lung innpi cu an ro ttha bik ah a taang. Hi biakinn cu 1969 kum ah Pathian sinah pekchanhnak in an luh.
Rev. Robert & Elizabeth Johnson cu California ah an um. A tu tiang a kan nunpi rih. Chinmi khrihfabu kha an si khawhnak zawn in thazang a kan pe kho mi an si. An fa le hna zong Laimi he pehtlaihnak ngei in mui hmuh khawh an si. Laimi kan caah aa pe mi chungkhar ttha an si.
Lairam ah rianttuan mi American Baptist siangbawi pasarih hna hi Khrih an dawt ruang ah harnak tampi tuar in Lairam ah rian an rak ttuan. Laimi kan sining le nunnak zong a kan cawisangtu an si. Kawlram in tthawl an si lio ah an ngaih a chia. Thinlung in dawtcia le tlaihchancia mi Laimi he tthen lai an siang lo. Robert Johnson nih cun thlahnak bia cu atanglei bantuk in a rak chim:
"Tlangbo cungte ah a donghnak bik thlahnak cu kan tuah. Thlahnak hla cu kan sa hna. Thlahnak biatawi ka chim lio ah lunghno in ka aw a tor, ka bia a cat. Rev. Mang Kio nih thla a cam i dih a harh ngai ve. Mi tampi he kan kut kan i tlai hna i Kawlram ah a ummi Khrihfami hna zei an lawh te lai ti hngal lo in sianglo ngai in kan i tthen hna."
Mission Rianttuannak caah Bible bia:
Jesuh nih cun a hun naih hna i, "Vancung le vawlei cung i a um mi nawlngeihnak vialte cu pek ka si cang. Cu caah khuazakip ah va kal ulaw miphun vialte kha ka zultu ah va ser hna u; Pa le Fapa le Thiang Thlarau min in tipilnak va pe hna ulaw kan fial mi vialte hna hi an zulh nak hnga van cawnpiak hna u. . ." tiah a ti hna (Matthai 28:18-20)
"Rawlttuan awk cu a tampi ko nain a ttuantu cu tlawmte long an si" (Luka 10:2)
Cun Bawipa nih, "Ahodah ka fial lai? Ahodah ka lamkaltu a si lai? a ti kha ka theih. Kei ni, "Keimah ka kal lai! Ka thlah tuah" tiah ka leh (Isaiah 6:8).
"An zumh lo ahcun zeitindah a min cu an au khawh lai? Cu bia cu an theih lo ahcun zeitindah ah zumh khawh lai? Cun bia cu chimh an si lo ahcun zeitindah a theih khawh lai? Cun Lamkaltu kha an thlah hna lo ahcun zeitindah bia cu thanh a si khawh lai? Cathiang nih thawngttha a chim tu hna ke cu a va dawh dah," a ti bantuk khan a si taktak (Rom 10:4-15)
"Miphun a lianhngantertu cu dinnak a si, sualnak cu zei miphun paoh caah ningzahnak a si" (Phungthlukbia 14:34)
"Thawngttha a chimtu miphun hna keneh cu aa dawh. Pathian dinnak a ttanhmi miphun cu zohchunh awk tlak le cawisanmi miphun an si. Miphun dang hna nih ttihzah le upatnak an pek tawn hna. Milu a tlawm mi miphun caah sining dawhte a herh khun. Pathian bia hi nunzia dawhnak hrampi cu a si." Dr. C. Duh Kam
Tuesday, July 14, 2009
Biaknak 4 & Lusifar
Voikhat cu: Krifa phungchim vaakpa, Buddhist phungki, Muslim terrorist pa le Hindu biaknak upa pali kha vanram an phan i Peter nih nanmah pali hi cu biapi tuk cio mi nan si caah nan umnak ding inn hi kan remh dih rih lo caah Lucifer sin ah ni 20 te in nan va umchung lai i adih bak in ka nin auh colh hna lai ati i Lucifer sin ah cun an va um chung ti asi.
Lucifer inn (Hell) an cam chung ahcun; Krifa pa cu Hell tla pawl lak ahcun phung achim, nan sual ngai chih uh ati pah hna in hin heh tiah thawhlawm le cheuhra cheukhat pek kong a chim i a pek ter hna ti asi. Buddhist pa cu a minung pawl kha arannak in an lu kongh ter dih hna i pura kam ah zingzan in thla acam pi dih hna ti asi. Muslim pa cu a tai puan rang in a ngerh i zingka ah thang ngai in " Allah" ati pah in na ral cu na thah ding kha na tuanvo asi ti kong rumro a chim ti asi. Hindu pa cu rimhmui kip mei in a khangh hna i acal ah hin zuk phun phun asuai i angki lo in aum peng ti asi.
Lucifer nih ni 9 an um ah Peter cu telephone ahei call i na minung pawl hi rak la zok zok cang hna, ka minung pawl phaisa ngeihchunh an hal dih hna, an lu an meh ter hna i sambu in ka inn akhat cang, aherh ahcun an tai ah puan rang phun ani ngerh ter i bom puah i mi thah ding zong an ngamh ter pin hna ah angki loin an umter hna i rimhmui kip an khangh pi hna caah a celh ka celh ti hna lo ahei ti an ti.
Peter nih cun Lucifer cu : inn thum lawng ka dih rih caah pathum vun thlah chung hna law pakhat kha cu sau deuh arak um rih ahau ko lai ati i Muslim pa, Buddhist pa le Hindu pa cu Lucifer nih va kal zok zok uh ati hna i Krifa pa tu cu "Nang cu hika hin na duh caan poh na um kho, zeicatiah Hell tiang ah sermon na hung pek pah hna in mi thawhlawm le cheuhra cheukhat tete na hung kholh dan hna kan zoh ah hin kan uar cem bak na si" ati an ti.
** Scientists recently found the source of Mad Cow Disease in Texas State at the following link.
http://www.pissedon politics. com/mad_cow. jpg
Lucifer inn (Hell) an cam chung ahcun; Krifa pa cu Hell tla pawl lak ahcun phung achim, nan sual ngai chih uh ati pah hna in hin heh tiah thawhlawm le cheuhra cheukhat pek kong a chim i a pek ter hna ti asi. Buddhist pa cu a minung pawl kha arannak in an lu kongh ter dih hna i pura kam ah zingzan in thla acam pi dih hna ti asi. Muslim pa cu a tai puan rang in a ngerh i zingka ah thang ngai in " Allah" ati pah in na ral cu na thah ding kha na tuanvo asi ti kong rumro a chim ti asi. Hindu pa cu rimhmui kip mei in a khangh hna i acal ah hin zuk phun phun asuai i angki lo in aum peng ti asi.
Lucifer nih ni 9 an um ah Peter cu telephone ahei call i na minung pawl hi rak la zok zok cang hna, ka minung pawl phaisa ngeihchunh an hal dih hna, an lu an meh ter hna i sambu in ka inn akhat cang, aherh ahcun an tai ah puan rang phun ani ngerh ter i bom puah i mi thah ding zong an ngamh ter pin hna ah angki loin an umter hna i rimhmui kip an khangh pi hna caah a celh ka celh ti hna lo ahei ti an ti.
Peter nih cun Lucifer cu : inn thum lawng ka dih rih caah pathum vun thlah chung hna law pakhat kha cu sau deuh arak um rih ahau ko lai ati i Muslim pa, Buddhist pa le Hindu pa cu Lucifer nih va kal zok zok uh ati hna i Krifa pa tu cu "Nang cu hika hin na duh caan poh na um kho, zeicatiah Hell tiang ah sermon na hung pek pah hna in mi thawhlawm le cheuhra cheukhat tete na hung kholh dan hna kan zoh ah hin kan uar cem bak na si" ati an ti.
** Scientists recently found the source of Mad Cow Disease in Texas State at the following link.
http://www.pissedon politics. com/mad_cow. jpg
Sunday, July 12, 2009
EBB Bible Bialehnak
Dawtmi EBB member vialte,
Bible nan ka lehmi kha hmunkhat ah ka rak in kuat dih hna. Mah le
halmi cio zon ahkhan rak rel cio te ko uh tiah kan nawl hna. A
rauhhlan ah Australia, Melbourne ah khualtlawn kaa tim caah ka rian a
tam deuh ruang ah tuan ah bia kan leh kho hna lo caah ka ngai thiam ko
uh tiah kan nawl hna.
EBB – VII
Biahalnak – I: Mithla hi a um hnga maw ?
Bialehnak: Mithla hi a um ko. Minung thlarau khi asi ko. Judah miphun
hna nihcun minung hi kan pumsa in kan thih tikah kan thih hnu nithum
chung hi minung thlarau cu vulei ah a um ko rih, vancung lei ah a kai
rih lo tiah an zumh. Cu ruang ahcun John 11:17 a thi cangmi Lazaruh
kha thawhter ding ah Jesuh nih a va kal tikah an vuinak nili asi hnu
long ah Bethani khua ah a phan ti kan hmuh. A sullam cu Lazaruh kha
an vuinak nit hum long asi rih asi ahcun Jesuh nih Lazaruh kha thihnak
in a thawhter tikah an zum hnga lo, zeicahtiah Lazaruh thlarau cu
vulei ah a um rih ko caah zeitikcan poah ah a lut than kho ko tiah an
ti khawh. Cu ruang ahcun minung ruahchannak le zumhnak a dongh cikcek
hnu ah nili nak ni ah Lazaruh kha thihnak in a thawhter tikah minung
thawnnak asi ti lo, Pathian thawnnak long in a si kho ti kha Judah
miphun nih an ruah lai ti kha Jesuh nih a hngalh caah nili nak theng
ah Bethani kha a va phak kha asi.
Judah miphun le Jesuh Khrih hrimhrim zong nih mithla a um tiah a rak
zumh ti a langhnak cu Luke 24:39 ah khan, “mithla nihcun ruh le sa a
ngeih tung lo kei cu ka ngeih pei nan ka hmuh ko hi” tiah achimmi zoh
tikah mithla a um ti kha Jesuh nih a zumh i cu mithla cu ruh le sa a
ngei lo ti zong kha a langhter.
Biahalnak – II: Tipil ing lomi khi zeiruangah dah Bawipa zanriah hman
dingin sianh an si lo?
Bialehnak-II: Protestant Khirhfabu nih kan dirpi mi biakamnak phung
(sacraments) pahnih kan ngei. Cu hna cu tipil innak le Bawipa zanriah
einak asi. Tipil a ing lo mi hna cu Bawipa zanriah ei kan sianh hna
lo. Zeicahtiah Jesuh khrih kha ka khamhtu le ka Bawipa asi tiah a
cohlang i tipilnak a ingmi long nih ei ding asi tiah kan zumh. Tipil
innak kan timi cu Khrih he sualnak ah kan thi ti i amah he dinnak le
zungzal nunnak ah kan tho ti tinak sullam langhternak le kan sualnak
vialte kaltak in Khrih he nunnak thar ah ka nung cang lai ti biakamnak
asi (Rom 6:1-14). Khrih he kan nun kaa hrawm cang lai tiah biakam
hmelchunhnak caah tipil hmanh a ing rih lo mi hna cu kannih misual
caah Bawi Jesuh a thihnak, Bawipa thi le sa sullam hmanh kha a hngal
kho lai lo tiah zumh asi. IKor.11:29 ah Bawipa zanriah a ei mi hna
nih Bawipa pum sullam kha kan hngalh a herhnak kan hmuh. Tipil innak
le Bawipa zanriah einak cu aa tlai, a ruang cu Bawipa thihnak le
thawhthannak kha a langhter tu ansi pin ah Bawipa he nunnak thar ah
kan nun tinak hmanthlak ansi. Cu ruang ah tipil a ing lo mi nih
Bawipa zanriah an hman ahcun a sullam kha an hngal lai lo caah a
sullam hngalh lo in an hman ahcun Pathian biaceihnak kha an cung ah a
tlung lai tinak asi (IKor.11:27- 32).
EBB – 8
Biahalnak – Miphun le ram caah tiin mi nunnak lak tiagin ram le miphun
dirhkamh hi Pathian duh ning a si maw? (asi le silonak tling tein)
Bialehnak: Biakamhlun chan kan zoh tikah Pathian profet hna le Pathiam
zumtu mithiang hna tampi cu pakhatnak ah, an biakmi an Pathian an tanh
ruangah siseh, an miphun kha Pathian miphun ah an ruah caah miphun
tanh ruang ah siseh, an ram cu Pathian pekmi ram ah ruah in tanhnak
ruang ah siseh an nunnak tiang an rak pek taktak ko. Bawi Jesuh Khrih
thihnak in a thawhthan hnu zultu hna chan ahcun a zumhnak caah a
nunnak a pe i Khrih thawngthabia ruang ah martyrs thihnak a tuarmi
zultu hna le zumtu dangdang hna kong kan hmuh. Pathian min telh hleng
lo in ram caah a thimi ram hruaitu (politicians) pawl zong an um ve
ko. Sihmanhsehlaw an thihnak a ruang kha aa dang cio. Mi zeimaw nih
mah pumpak min thannak ding caah a nunnak a pe ngammi zong an um.
Miphun dawtnak taktak ruangah thihnak a ingmi zong an um taktak.
Miphun pakhat a rawhralhnak lo ding ah dirhkamh le va dawt le minung
nunnak va khamh cu Pathian duhmi asi ko hmanh ah vulei uknak lei
riantuannak poahpoah kha Pathian duhnak in tuanmi rian an si dih lem
lo ti kha kan theih chih a herhmi cu asi.
Biahalnak: Pathian duh lomi thil (Zu le drugs, hriamnam) zuartu hna
nih cheuhra cheukhat an pek tawn mi hi Pathian nih a cohlan kho lai
maw?
Bialehnak: Hi na biahalnak hi LBC Muko ah hlan lio pi ah ka rak leh
bal cangmi asi. Muko volume no belte ka cing ti lo. Khirhfabu pakhat
ah member asi mi poah kan pekmi thawhlawm le cheuhra cheukhat poah hi
khua zei in an hmuh ti le zeitindah an hmuhmi asi ti kha inn kip le
pumpak kip cek hlai in kan hlat kho cawk lai lo. A petu nih lungtho
tein a hmuhmi chungin Pathian sin ah a pekmi kha Khrihfabu nih cohlan
piak dih asi. Aho pekmi kha dinnak in hmuhmi asi I aho pekmi sualnak
le dinlonak in hmuhmi asi ti kha i cekhlai dih siseh law dinnak in
hmuhmi chaw le va hi kawlram ahcun a tlawm hrimhrim lai tiah ka zumh.
Kan cozah in aa thawkmi mipi tiang dinlonak nih kan ram cu tilian bang
in a khuh dih. Mi sawhsawh in zapi in .pastorate tiang dinlonak in a
luat kho mi kan um lai lo. Zu chuannak in hmuhmi tangka kha a thur ah
kan ruah bantuk in mi pakhatkhat va hlen va thuai, va ei hmuar ruang
ah hmuhmi zong a thur thiamthiam. Midang pakhatkhat sin ah a hman lo
in a miak kan lak I kan hmuhmi zong a dingmi hmuhnak asi lo. Puaisa
tuahnak in tangka hmuhmi poah hi zakhat ah zakhat a dingmi ansi lo.
Ramdang in tangka an van kuat tikah a kuatu nih cu zat in rak chia te
uh a ti ko nain a chia tunih amah caah aa chiah bang i a cheu long a
chiah ahcun Pathian hmai ah a dingmi phaisa asi ti lo. Cu bantuk cun
kan tuak lengmang ahcun vulei cungah a ding lo mi thil in hmuhmi an
tam tuk ko. Cu caah tangka hi khuaizei in dah an hmuh timi kha tangka
a petu le Pathian nih an ceih ding asi ko i cheuhra cheukhat an
chiahnak Khrihfabu le Pastor nihcun biaceihnak nawl kan ngeih awk a si
lo, kan ceih awk zong asi lo tiah ka zumh. Zumhnak in chiahmi chawva
poah cu Pathian nih a co ko lai titu hi kan zumhah a tha bik asi ko.
Biahalnak: Nupi pasal ai țhen cangmi hna nih Pastor an hlen i, a
thiangmi țhitumnak an tuah mihi Pathian bia ningin zeitin dah
dantatnak an ing lai.
Bialehnak: Na biahalnak hi misual pawl biaceihnak le dantatnak in ding
rumro in na tuak i tlawmpal cu thumh deuh a herh lai. Hlennak poahpoah
cu na nupi hlen zong hlen, na hawipa hlen zong hlen, na fale hlen zong
hlen, pastor hlen zong hlen, Pathian hlen zong hlen asi dih ko. Nupi
le va aa then cangmi hna nih a thiangmi thitumnak tuahnak nawl an ngei
lo. Asinain pakhat a um ve mi cu, nu le va an I then tikah an pahnih
hnatlak tein le lungthiang tein kannih then ko tiah min an thut veve
ahcun cu bantuk thennak cu cohlan khawhmi thennak asi. Tuah cio ding
ah thapekmi cu asi lo. Moses zong nih nawlbia “conditional law” a rak
sermi cu mi pakhatkhat nih nupi mak a duh ahcun maknak ca pe hmasa seh
a ti. A sullam cu a nupi nih mak kha a hna a tlak ve ko ahcun le
pahnih hnatlaktein asi ahcun an i then zong cu duh asi lo nain cohlan
khawhmi thennak pakhat ah chiah khawh asi tinak asi. Nupi le va kha
thennak poahpoah cu Bible nih tha a pe lo. Cu caah aa then ciami hna
nih hlenthuai phun in nupi thar le vathar an ngeih ahcun Pathian
dantatnak an ing lai le ing lai lo cu ka chim kho lo nain an chungkhar
nunnak ah Pathian thluachuah tu cu an hmu lai tiah ka zum lo.
Biahalnak: Kaphnih in hnatlaknak um lo in țhitumnak tuah hi Pathian
nih a pawm maw? (Bianaah...Pa tel loin Nu lawng țhitumnak an tuahpiak
mi ram dangin cahmi in an cah mi pawl hna hi)
Bialehnak: Hihi cu Laimi nih kan serchommi phung asi. Bible zong ah a
um lo. Pathian zong nih a hna a tla lai tiah ka zum lo. Mah
hnangamnak in tuahmi deuh asi. Hi bantuk an tuahmi hi cu Pathian
thluachuah hmuhnak ding caah an tuahmi siloin ram dang cozah hna
hlennak ding caah an tuahmi asi caah vulei cung cozah he aa pehtlaihmi
riantuannak tu ah ka chiah. Thlarau lei tuahmi thil ah ka rel lem lo.
Cu caah tuah ding asi lo, forh ding zong an si lo. Tuah a duhmi an um
hmanh ah kan thlauh hna awk asi. A hman lo mi thil tuah hi kan cawn
ding asi hrimhrim lo. LBC, Yangon cu hi bantuk hi kan khap cang hna,
kan tuah ti lo, tha zong kan pe ti lo. Biakinn hrimhrim ah kan thanh.
Biahalnak: Pathian ram caah tiin mi nih thinlung tak tein an hlut/pek
cang mi pastor nih an cohlan lomi hi Pathian nih a cohlan lai maw?
(nikum ah keimah nih T. Shirt angki zun 30 LABC building saknak caah
ka hlut i pastor nih a thli tein a kaltak)
Kawlram a phan hnu ah phone in kan chonțhan i nanmah nih a țha nan ti
ning paoh in rak tuah ko uh tiah a kan leh) Cucaah, hi ka hlut cangmi
thil hi Pathian nih a cohlan hnga maw?
Bialehnak:Keimah cu Pathian a tong kho mi zong ka si lo caah Pathian
nih an cohlan le cohlan lo ka thei bak lo. Pastor nih an cohlan lo mi
zong hi zeiruang ahdah asi ti hi ka thei lo. Cu caah na biahalnak hi
keimah nih a phi ka ngei lo, nangmah tu nih a phi na ngeih deuh.
Pakhat i ralrin ding belte cu minung le minung karlak kan piahtana kha
Pathian cungah chiah lengmang lo ding asi lai ti kha na philh lo ding
ah ka duh.
EBB – 9
Biahalnak: Khamhnak hi a tlau kho maw?
Bialehnak: Hi biahalnak zong hi LBC Muko ah vei tampi ka rak leh cang
hna. Muko a relmi nih cu nan rak rel bal cang ko laid ah. Khamhnak a
tlau khawh le tlau khawh lo cu zeilei kap ahdah khamhnak na chiah timi
cungah a dir. Pathian lei kap ah khamhnak na chiah ahcun zeitikhmanh
ah a tlau kho lo. Minung asimi nangmah lei kap ah khamhnak kha na
chiah ahcun a tlau kho kan ti lai. Zeicahtiah minung cu kan zumhnak
aa thleng kho. ITimote 4:1-4 tah can donghnak lei can a phak tikah
minih an zumhnak kha an hlawt lai ati. Zumhnak hlawt timi cu Khrih
chung ah kan zumhnak hlawt kha asi. Khrih na zumhnak kha na hlawt
ahcun Khrih na zum ti lo ti nak asi I Khrih na zum ti lo ahcun
khamhnak cu na ngei ti lo tinak asi ko. Minu pawcung veihra ka bawh
zong ah ka khamhnak a tlau kho ti lo a timi hna hi cu mi lichim hmanh
ah li vialte siangpahrang ah ka chiah hna. Bible nih kan sual lengmang
zong kan khamhnak a tlau kho lo timi a kan cawnpiak bal lo. Pathian
fale hna cu an sual peng lo (IJohn 3”9-12), zeicahtiah Pathian ceunak
thlaici kha an chungah a um a ti, Pathian ceunak thlaci kan chungah a
um mi nih sualnak kan tuah tikah sual tih a nun zia le sual fih a nun
zia kha a kan cawnpiak caah kan sual khawh ding asi lo, kan sualnak tu
kha kannih theih peng ding asi deuh. Cu caah zeitluk ka sual zong ah
ka khamhnak a tlau ti lo tiah a cawnpiaktu an um ahcun cu hna cu
khamhnak kong a thei fiang rih lomi, asiloah, khamhnak kong ah lih a
chim lengmangmi ansi lai.
Bible nan ka lehmi kha hmunkhat ah ka rak in kuat dih hna. Mah le
halmi cio zon ahkhan rak rel cio te ko uh tiah kan nawl hna. A
rauhhlan ah Australia, Melbourne ah khualtlawn kaa tim caah ka rian a
tam deuh ruang ah tuan ah bia kan leh kho hna lo caah ka ngai thiam ko
uh tiah kan nawl hna.
EBB – VII
Biahalnak – I: Mithla hi a um hnga maw ?
Bialehnak: Mithla hi a um ko. Minung thlarau khi asi ko. Judah miphun
hna nihcun minung hi kan pumsa in kan thih tikah kan thih hnu nithum
chung hi minung thlarau cu vulei ah a um ko rih, vancung lei ah a kai
rih lo tiah an zumh. Cu ruang ahcun John 11:17 a thi cangmi Lazaruh
kha thawhter ding ah Jesuh nih a va kal tikah an vuinak nili asi hnu
long ah Bethani khua ah a phan ti kan hmuh. A sullam cu Lazaruh kha
an vuinak nit hum long asi rih asi ahcun Jesuh nih Lazaruh kha thihnak
in a thawhter tikah an zum hnga lo, zeicahtiah Lazaruh thlarau cu
vulei ah a um rih ko caah zeitikcan poah ah a lut than kho ko tiah an
ti khawh. Cu ruang ahcun minung ruahchannak le zumhnak a dongh cikcek
hnu ah nili nak ni ah Lazaruh kha thihnak in a thawhter tikah minung
thawnnak asi ti lo, Pathian thawnnak long in a si kho ti kha Judah
miphun nih an ruah lai ti kha Jesuh nih a hngalh caah nili nak theng
ah Bethani kha a va phak kha asi.
Judah miphun le Jesuh Khrih hrimhrim zong nih mithla a um tiah a rak
zumh ti a langhnak cu Luke 24:39 ah khan, “mithla nihcun ruh le sa a
ngeih tung lo kei cu ka ngeih pei nan ka hmuh ko hi” tiah achimmi zoh
tikah mithla a um ti kha Jesuh nih a zumh i cu mithla cu ruh le sa a
ngei lo ti zong kha a langhter.
Biahalnak – II: Tipil ing lomi khi zeiruangah dah Bawipa zanriah hman
dingin sianh an si lo?
Bialehnak-II: Protestant Khirhfabu nih kan dirpi mi biakamnak phung
(sacraments) pahnih kan ngei. Cu hna cu tipil innak le Bawipa zanriah
einak asi. Tipil a ing lo mi hna cu Bawipa zanriah ei kan sianh hna
lo. Zeicahtiah Jesuh khrih kha ka khamhtu le ka Bawipa asi tiah a
cohlang i tipilnak a ingmi long nih ei ding asi tiah kan zumh. Tipil
innak kan timi cu Khrih he sualnak ah kan thi ti i amah he dinnak le
zungzal nunnak ah kan tho ti tinak sullam langhternak le kan sualnak
vialte kaltak in Khrih he nunnak thar ah ka nung cang lai ti biakamnak
asi (Rom 6:1-14). Khrih he kan nun kaa hrawm cang lai tiah biakam
hmelchunhnak caah tipil hmanh a ing rih lo mi hna cu kannih misual
caah Bawi Jesuh a thihnak, Bawipa thi le sa sullam hmanh kha a hngal
kho lai lo tiah zumh asi. IKor.11:29 ah Bawipa zanriah a ei mi hna
nih Bawipa pum sullam kha kan hngalh a herhnak kan hmuh. Tipil innak
le Bawipa zanriah einak cu aa tlai, a ruang cu Bawipa thihnak le
thawhthannak kha a langhter tu ansi pin ah Bawipa he nunnak thar ah
kan nun tinak hmanthlak ansi. Cu ruang ah tipil a ing lo mi nih
Bawipa zanriah an hman ahcun a sullam kha an hngal lai lo caah a
sullam hngalh lo in an hman ahcun Pathian biaceihnak kha an cung ah a
tlung lai tinak asi (IKor.11:27- 32).
EBB – 8
Biahalnak – Miphun le ram caah tiin mi nunnak lak tiagin ram le miphun
dirhkamh hi Pathian duh ning a si maw? (asi le silonak tling tein)
Bialehnak: Biakamhlun chan kan zoh tikah Pathian profet hna le Pathiam
zumtu mithiang hna tampi cu pakhatnak ah, an biakmi an Pathian an tanh
ruangah siseh, an miphun kha Pathian miphun ah an ruah caah miphun
tanh ruang ah siseh, an ram cu Pathian pekmi ram ah ruah in tanhnak
ruang ah siseh an nunnak tiang an rak pek taktak ko. Bawi Jesuh Khrih
thihnak in a thawhthan hnu zultu hna chan ahcun a zumhnak caah a
nunnak a pe i Khrih thawngthabia ruang ah martyrs thihnak a tuarmi
zultu hna le zumtu dangdang hna kong kan hmuh. Pathian min telh hleng
lo in ram caah a thimi ram hruaitu (politicians) pawl zong an um ve
ko. Sihmanhsehlaw an thihnak a ruang kha aa dang cio. Mi zeimaw nih
mah pumpak min thannak ding caah a nunnak a pe ngammi zong an um.
Miphun dawtnak taktak ruangah thihnak a ingmi zong an um taktak.
Miphun pakhat a rawhralhnak lo ding ah dirhkamh le va dawt le minung
nunnak va khamh cu Pathian duhmi asi ko hmanh ah vulei uknak lei
riantuannak poahpoah kha Pathian duhnak in tuanmi rian an si dih lem
lo ti kha kan theih chih a herhmi cu asi.
Biahalnak: Pathian duh lomi thil (Zu le drugs, hriamnam) zuartu hna
nih cheuhra cheukhat an pek tawn mi hi Pathian nih a cohlan kho lai
maw?
Bialehnak: Hi na biahalnak hi LBC Muko ah hlan lio pi ah ka rak leh
bal cangmi asi. Muko volume no belte ka cing ti lo. Khirhfabu pakhat
ah member asi mi poah kan pekmi thawhlawm le cheuhra cheukhat poah hi
khua zei in an hmuh ti le zeitindah an hmuhmi asi ti kha inn kip le
pumpak kip cek hlai in kan hlat kho cawk lai lo. A petu nih lungtho
tein a hmuhmi chungin Pathian sin ah a pekmi kha Khrihfabu nih cohlan
piak dih asi. Aho pekmi kha dinnak in hmuhmi asi I aho pekmi sualnak
le dinlonak in hmuhmi asi ti kha i cekhlai dih siseh law dinnak in
hmuhmi chaw le va hi kawlram ahcun a tlawm hrimhrim lai tiah ka zumh.
Kan cozah in aa thawkmi mipi tiang dinlonak nih kan ram cu tilian bang
in a khuh dih. Mi sawhsawh in zapi in .pastorate tiang dinlonak in a
luat kho mi kan um lai lo. Zu chuannak in hmuhmi tangka kha a thur ah
kan ruah bantuk in mi pakhatkhat va hlen va thuai, va ei hmuar ruang
ah hmuhmi zong a thur thiamthiam. Midang pakhatkhat sin ah a hman lo
in a miak kan lak I kan hmuhmi zong a dingmi hmuhnak asi lo. Puaisa
tuahnak in tangka hmuhmi poah hi zakhat ah zakhat a dingmi ansi lo.
Ramdang in tangka an van kuat tikah a kuatu nih cu zat in rak chia te
uh a ti ko nain a chia tunih amah caah aa chiah bang i a cheu long a
chiah ahcun Pathian hmai ah a dingmi phaisa asi ti lo. Cu bantuk cun
kan tuak lengmang ahcun vulei cungah a ding lo mi thil in hmuhmi an
tam tuk ko. Cu caah tangka hi khuaizei in dah an hmuh timi kha tangka
a petu le Pathian nih an ceih ding asi ko i cheuhra cheukhat an
chiahnak Khrihfabu le Pastor nihcun biaceihnak nawl kan ngeih awk a si
lo, kan ceih awk zong asi lo tiah ka zumh. Zumhnak in chiahmi chawva
poah cu Pathian nih a co ko lai titu hi kan zumhah a tha bik asi ko.
Biahalnak: Nupi pasal ai țhen cangmi hna nih Pastor an hlen i, a
thiangmi țhitumnak an tuah mihi Pathian bia ningin zeitin dah
dantatnak an ing lai.
Bialehnak: Na biahalnak hi misual pawl biaceihnak le dantatnak in ding
rumro in na tuak i tlawmpal cu thumh deuh a herh lai. Hlennak poahpoah
cu na nupi hlen zong hlen, na hawipa hlen zong hlen, na fale hlen zong
hlen, pastor hlen zong hlen, Pathian hlen zong hlen asi dih ko. Nupi
le va aa then cangmi hna nih a thiangmi thitumnak tuahnak nawl an ngei
lo. Asinain pakhat a um ve mi cu, nu le va an I then tikah an pahnih
hnatlak tein le lungthiang tein kannih then ko tiah min an thut veve
ahcun cu bantuk thennak cu cohlan khawhmi thennak asi. Tuah cio ding
ah thapekmi cu asi lo. Moses zong nih nawlbia “conditional law” a rak
sermi cu mi pakhatkhat nih nupi mak a duh ahcun maknak ca pe hmasa seh
a ti. A sullam cu a nupi nih mak kha a hna a tlak ve ko ahcun le
pahnih hnatlaktein asi ahcun an i then zong cu duh asi lo nain cohlan
khawhmi thennak pakhat ah chiah khawh asi tinak asi. Nupi le va kha
thennak poahpoah cu Bible nih tha a pe lo. Cu caah aa then ciami hna
nih hlenthuai phun in nupi thar le vathar an ngeih ahcun Pathian
dantatnak an ing lai le ing lai lo cu ka chim kho lo nain an chungkhar
nunnak ah Pathian thluachuah tu cu an hmu lai tiah ka zum lo.
Biahalnak: Kaphnih in hnatlaknak um lo in țhitumnak tuah hi Pathian
nih a pawm maw? (Bianaah...Pa tel loin Nu lawng țhitumnak an tuahpiak
mi ram dangin cahmi in an cah mi pawl hna hi)
Bialehnak: Hihi cu Laimi nih kan serchommi phung asi. Bible zong ah a
um lo. Pathian zong nih a hna a tla lai tiah ka zum lo. Mah
hnangamnak in tuahmi deuh asi. Hi bantuk an tuahmi hi cu Pathian
thluachuah hmuhnak ding caah an tuahmi siloin ram dang cozah hna
hlennak ding caah an tuahmi asi caah vulei cung cozah he aa pehtlaihmi
riantuannak tu ah ka chiah. Thlarau lei tuahmi thil ah ka rel lem lo.
Cu caah tuah ding asi lo, forh ding zong an si lo. Tuah a duhmi an um
hmanh ah kan thlauh hna awk asi. A hman lo mi thil tuah hi kan cawn
ding asi hrimhrim lo. LBC, Yangon cu hi bantuk hi kan khap cang hna,
kan tuah ti lo, tha zong kan pe ti lo. Biakinn hrimhrim ah kan thanh.
Biahalnak: Pathian ram caah tiin mi nih thinlung tak tein an hlut/pek
cang mi pastor nih an cohlan lomi hi Pathian nih a cohlan lai maw?
(nikum ah keimah nih T. Shirt angki zun 30 LABC building saknak caah
ka hlut i pastor nih a thli tein a kaltak)
Kawlram a phan hnu ah phone in kan chonțhan i nanmah nih a țha nan ti
ning paoh in rak tuah ko uh tiah a kan leh) Cucaah, hi ka hlut cangmi
thil hi Pathian nih a cohlan hnga maw?
Bialehnak:Keimah cu Pathian a tong kho mi zong ka si lo caah Pathian
nih an cohlan le cohlan lo ka thei bak lo. Pastor nih an cohlan lo mi
zong hi zeiruang ahdah asi ti hi ka thei lo. Cu caah na biahalnak hi
keimah nih a phi ka ngei lo, nangmah tu nih a phi na ngeih deuh.
Pakhat i ralrin ding belte cu minung le minung karlak kan piahtana kha
Pathian cungah chiah lengmang lo ding asi lai ti kha na philh lo ding
ah ka duh.
EBB – 9
Biahalnak: Khamhnak hi a tlau kho maw?
Bialehnak: Hi biahalnak zong hi LBC Muko ah vei tampi ka rak leh cang
hna. Muko a relmi nih cu nan rak rel bal cang ko laid ah. Khamhnak a
tlau khawh le tlau khawh lo cu zeilei kap ahdah khamhnak na chiah timi
cungah a dir. Pathian lei kap ah khamhnak na chiah ahcun zeitikhmanh
ah a tlau kho lo. Minung asimi nangmah lei kap ah khamhnak kha na
chiah ahcun a tlau kho kan ti lai. Zeicahtiah minung cu kan zumhnak
aa thleng kho. ITimote 4:1-4 tah can donghnak lei can a phak tikah
minih an zumhnak kha an hlawt lai ati. Zumhnak hlawt timi cu Khrih
chung ah kan zumhnak hlawt kha asi. Khrih na zumhnak kha na hlawt
ahcun Khrih na zum ti lo ti nak asi I Khrih na zum ti lo ahcun
khamhnak cu na ngei ti lo tinak asi ko. Minu pawcung veihra ka bawh
zong ah ka khamhnak a tlau kho ti lo a timi hna hi cu mi lichim hmanh
ah li vialte siangpahrang ah ka chiah hna. Bible nih kan sual lengmang
zong kan khamhnak a tlau kho lo timi a kan cawnpiak bal lo. Pathian
fale hna cu an sual peng lo (IJohn 3”9-12), zeicahtiah Pathian ceunak
thlaici kha an chungah a um a ti, Pathian ceunak thlaci kan chungah a
um mi nih sualnak kan tuah tikah sual tih a nun zia le sual fih a nun
zia kha a kan cawnpiak caah kan sual khawh ding asi lo, kan sualnak tu
kha kannih theih peng ding asi deuh. Cu caah zeitluk ka sual zong ah
ka khamhnak a tlau ti lo tiah a cawnpiaktu an um ahcun cu hna cu
khamhnak kong a thei fiang rih lomi, asiloah, khamhnak kong ah lih a
chim lengmangmi ansi lai.
Subscribe to:
Posts (Atom)
