Thaizing le Kiptuh hi Kum fatin an tuah tonmi US Cozah nih Ral tuknak hriamnam an ngeihmi vial te mipi hmai ah an piah tthan cang lai.2008 kum ah khan an piahnak hmun ah hin kan va kal ve i chun ni tlak kan va zoh hna.Vanlawng/Tinbaw le a phunphun tling tein an piah dih hna.Nikum kha ka riantuan caan he aa tong caah an piahnak hmun ah ka zoh manh ti lo an thawng lawng in ka theih hna.An piahnak hmun hi Lake Rili kam Thetse rawn kaupi ah a si i cucu Chicago Laimi kan umnak pawng te ah a si 5minutes hrawng kal a si.Tukum zong hi tling tein an piahtthan lai tiah an cawngia len nihin hna zong hi vanlawng a thawng cu khuari bang a ri in a ri cang. Hika ah hin rak Click telaw Thaizing an piah laimi hna na hmuh chung hna lai cun kum fatin an piahmi hna zong mah ka ah hin zoh khawh a si dih ko khah.Thaizing hi va zoh cio ding ah kan ni tim ko hna i hmanthlak hna zong tar tthankhawh ka rak zuam te lai.
Friday, August 13, 2010
Monday, August 9, 2010
"Thailand nih Kawlram Election Hnu Ah Refugee Kuat An Timh Hna"
Siaherhnak he a tanglei thawngpang 2 hi vun in hrawmh hna ka duh. Mirang ca in aa tial ca ah, a tawinak te in a duhnak te kha ka vun chim lai. Cun, hi bantuk thawngpang hnulei ah hin zeidah an cang kho? Cozah hna si hna seh, UN sihna seh khua an ruah ning le rian an tuan ning hna zoh pah chih lengmang lo ah cun hmailei kan kong chim a har ngai.
Kawlram Refugee kong kan chim ah cun Thailand ramri ah hmun 9 ah refugees 140,000 leng a um mi hna kong hin chim hmasa a hau. Mah hna hi ramkip ah refugee kong policy an tuah ah, kan thahri an si. Ziah tiah cun, aramkip in cozah an si ah,UN an si ah an ra i an zoh hna. An ton hna. NGO tampi zong cu ka hmun ah rian an tuan. Hi ah hin Thailand cozah theihpinak in zeizong te tuah a si.
Tukum thawk hrawngkhan ramri refugee hna kawlram kuatnak hi ceih a si pah cang. Mithar luh an sianh ti hna lo hi cu a sau ngai cang. Cu hlan tawn zong ah an rak chim le ceih cu a um ton ko na in, tutan ah an chim mi hi "BIA" si dawh a si. Zeicah kan ti a si ah cun kan ram Politics umtu ning nih hin lai a rel hnga ding thil te te an um.
A tawinak in chim ah cun, kan ram ah thimnak "Election" an tuah lai. Cu cu a fiang. Cu chung cun cozah thar a chuak lai (Kan duh maw duh lo maw). Cozah a chuah i, phung le lam an i ngeih mi he riantuan ding a si. Vawleicung ah an tuahton mi cu cozah thar chuah poh ah, rammi sualnak ngeihthiam (General Amnesty), thongtla chuah, ramleng a zam mi hna kha ramchung ah rak kiar than uh etc.. ti hna hi an si.
Tutan Thai cozah nih an tuah mi hi phundang te a si. Ziah tiah cun pumpak cio in "screening" an tuah hna. Chimduh mi cu thate in an kong an hlat i kiar va um ai kun, an caah tih a nung tak tak maw? ti kha an zoh. 140,000 hi an zapi ca ah tih a nung theng hnga maw ti kha an zoh. Cu cu India cozah zong nih a tuah ve ko. Mizoram ah India mihlathlai hna nih do a thleng mi hna (a tuan tak tak mi hna) kha an cazin ah lak i 40 tluk hrawng cu hi hna hi an kiar ah cun Kawlram ah tlaih le khih an tong kho tak tak ti kha an ruah ca ah zeitimaw in Mizram hna ah buainak le doinak um seh law tiah humhimnak tuah ding in an ruah ko.
Zeidah ka chim duh tiah cun, Election dih hnu ah Malaysia ah siseh, India ah siseh, refugee a sawk mi hna kan miphun dirhmun hi a tu lio Thailand ah an ceih mi he hin pehtlaihnak an ngei te hna lai. Kawlram election result kha ASEAN ram hna nih an pom chimchap ah cun (pom dawh an si fawn) UN zong nih hin an kan khamh kho lai lo dah! Sihmanhsehlaw, dotu tak tak le tlungkho lo dirhmun tak tak i a um i, tlun a duh lo mi hna dah ti lo cu zapi ca ah hin election dih hnu ah a cang ding mi thil nih hin kan pumpak cung ah siseh, kan chungkhar cio cung ah siseh, lai tampi a rel khawh ti kha vun in chimh hna ka duh.
Kan nih Chin mi cu refugee si hi a kawlmi kan si cu mu. Miphun dang kan u nau (ramri) um hna hi cu duh na lo lo deuh in kal an si. Kan i dan nak te a si. Kan zeizong vialte hi refugee sawknak ah a hmang mi zong kan um. Hi thil pakhat lawng lawng hin kan mah ca ah zeizong te i ruahchih hna hlah uh sih ti chim ka duh. Kan ruah bantuk in thil a si tonlo tik ah kan re a thei tuk. Lungrawh in mual kan pho ton.
Micheu cu refugee hna sawk riangmang in Kawram ah duhpoh va tlun hna kan hmang. UN nih an kan thei lem lo kan ti. UN theih le theihlonak khan nangmah kha bantuk na thiltinak nih khan na miphun hawi tampi cung ah negative effect a um te lai ti kha ruah a hau. Mah hi a tu lio Malaysia ah an buai mi thil pakhat zong ah aa tel ve. Refugee hruaitu dirhmun a si mi zong nih kan tuah theu. Nizan nai Delhi ah refugee a hmu cia mi pakhat cu nikum chung ah Kawlram ah voi 8 ka tlung a ka ti. (Na chung le zong an dam ko khah tiah lunglawm te in a ka chimh i kaa lawm ko na in...) Thawngtha bia chim ah ka tlung ti a si. Cuti a si ah Kawlram ah phung va chim ko ngat! refugee cu ziah na sawk a hauh? ka ti deng mang. (Ka ti tak lo dah fawh). Micheu cu a lang in refugee nan rak sawk. Nan va kiar than. Hngahcan a sau tuk ca ah. Micheu cu Delhi zong ah va sawk, KL zong va sawk i a rang deuh mi poh in ramdang kal. (It's not fare) Mitampi nih an tuah. Hi nih kan u nau a tlung kho tak tak ti lo mi hna cung ah zapi huap nih lai a rel tik ah cun a buai thlak ngai. UN nih hin le an kan theilo tiah kan ruah ton. An kan theih hi ti hi tha te in ka theih. Cutik ah a tu bantuk in election dih hnu ah zapi cu tlunter an si lai ti a vun si tik ah UN hna cu kan ca ah an diar ngamti lai lo. A can a phanh rih lo ca ah an chim rih lo tu a si rih ko.
Adonghnak ah UN nih durable solution tiah refugee ca ah an ti mi thil a tlangpi 3 a um. An ratnak ram kiar khawh kha a tha bik. Cun, a dotah cun, an umnak ram ah local integration (zalong in um khawh), adonghnak ah resettlement (ramdang ah thial hna). Cu ca ah cun, kan ram daite in kan tlun khawh hi an kan duh piak. Cu cu kan nih kan duhlo bik a si. India ah cun refugee community nih an ruah mi cu siangin kan i ngeih i clinic hna kan i ngeih zong ah an sia a rem an kan ti lai i, resettlement kan hmu lai lo tiah an ruah. Cu cu aa palh mi ruahnak a si. Cunak in a poi deuh mi cu: a si a tha deuh mi hna nih chim le rel deuh a si i, zeihmanh zawtfah tik ah aa zohkhenh kho ve lo mi si hna seh, fa le siangin kai lo in sau tuk an um tik ah a lungre a thei mi nupa hna nih an tuar ko kha a poi ka ti. Pathian tunih hnangam lungdaihnak kan pe ko seh!
Siaherhnak te he,
Victor Biak Lian
Shillong
Kawlram Refugee kong kan chim ah cun Thailand ramri ah hmun 9 ah refugees 140,000 leng a um mi hna kong hin chim hmasa a hau. Mah hna hi ramkip ah refugee kong policy an tuah ah, kan thahri an si. Ziah tiah cun, aramkip in cozah an si ah,UN an si ah an ra i an zoh hna. An ton hna. NGO tampi zong cu ka hmun ah rian an tuan. Hi ah hin Thailand cozah theihpinak in zeizong te tuah a si.
Tukum thawk hrawngkhan ramri refugee hna kawlram kuatnak hi ceih a si pah cang. Mithar luh an sianh ti hna lo hi cu a sau ngai cang. Cu hlan tawn zong ah an rak chim le ceih cu a um ton ko na in, tutan ah an chim mi hi "BIA" si dawh a si. Zeicah kan ti a si ah cun kan ram Politics umtu ning nih hin lai a rel hnga ding thil te te an um.
A tawinak in chim ah cun, kan ram ah thimnak "Election" an tuah lai. Cu cu a fiang. Cu chung cun cozah thar a chuak lai (Kan duh maw duh lo maw). Cozah a chuah i, phung le lam an i ngeih mi he riantuan ding a si. Vawleicung ah an tuahton mi cu cozah thar chuah poh ah, rammi sualnak ngeihthiam (General Amnesty), thongtla chuah, ramleng a zam mi hna kha ramchung ah rak kiar than uh etc.. ti hna hi an si.
Tutan Thai cozah nih an tuah mi hi phundang te a si. Ziah tiah cun pumpak cio in "screening" an tuah hna. Chimduh mi cu thate in an kong an hlat i kiar va um ai kun, an caah tih a nung tak tak maw? ti kha an zoh. 140,000 hi an zapi ca ah tih a nung theng hnga maw ti kha an zoh. Cu cu India cozah zong nih a tuah ve ko. Mizoram ah India mihlathlai hna nih do a thleng mi hna (a tuan tak tak mi hna) kha an cazin ah lak i 40 tluk hrawng cu hi hna hi an kiar ah cun Kawlram ah tlaih le khih an tong kho tak tak ti kha an ruah ca ah zeitimaw in Mizram hna ah buainak le doinak um seh law tiah humhimnak tuah ding in an ruah ko.
Zeidah ka chim duh tiah cun, Election dih hnu ah Malaysia ah siseh, India ah siseh, refugee a sawk mi hna kan miphun dirhmun hi a tu lio Thailand ah an ceih mi he hin pehtlaihnak an ngei te hna lai. Kawlram election result kha ASEAN ram hna nih an pom chimchap ah cun (pom dawh an si fawn) UN zong nih hin an kan khamh kho lai lo dah! Sihmanhsehlaw, dotu tak tak le tlungkho lo dirhmun tak tak i a um i, tlun a duh lo mi hna dah ti lo cu zapi ca ah hin election dih hnu ah a cang ding mi thil nih hin kan pumpak cung ah siseh, kan chungkhar cio cung ah siseh, lai tampi a rel khawh ti kha vun in chimh hna ka duh.
Kan nih Chin mi cu refugee si hi a kawlmi kan si cu mu. Miphun dang kan u nau (ramri) um hna hi cu duh na lo lo deuh in kal an si. Kan i dan nak te a si. Kan zeizong vialte hi refugee sawknak ah a hmang mi zong kan um. Hi thil pakhat lawng lawng hin kan mah ca ah zeizong te i ruahchih hna hlah uh sih ti chim ka duh. Kan ruah bantuk in thil a si tonlo tik ah kan re a thei tuk. Lungrawh in mual kan pho ton.
Micheu cu refugee hna sawk riangmang in Kawram ah duhpoh va tlun hna kan hmang. UN nih an kan thei lem lo kan ti. UN theih le theihlonak khan nangmah kha bantuk na thiltinak nih khan na miphun hawi tampi cung ah negative effect a um te lai ti kha ruah a hau. Mah hi a tu lio Malaysia ah an buai mi thil pakhat zong ah aa tel ve. Refugee hruaitu dirhmun a si mi zong nih kan tuah theu. Nizan nai Delhi ah refugee a hmu cia mi pakhat cu nikum chung ah Kawlram ah voi 8 ka tlung a ka ti. (Na chung le zong an dam ko khah tiah lunglawm te in a ka chimh i kaa lawm ko na in...) Thawngtha bia chim ah ka tlung ti a si. Cuti a si ah Kawlram ah phung va chim ko ngat! refugee cu ziah na sawk a hauh? ka ti deng mang. (Ka ti tak lo dah fawh). Micheu cu a lang in refugee nan rak sawk. Nan va kiar than. Hngahcan a sau tuk ca ah. Micheu cu Delhi zong ah va sawk, KL zong va sawk i a rang deuh mi poh in ramdang kal. (It's not fare) Mitampi nih an tuah. Hi nih kan u nau a tlung kho tak tak ti lo mi hna cung ah zapi huap nih lai a rel tik ah cun a buai thlak ngai. UN nih hin le an kan theilo tiah kan ruah ton. An kan theih hi ti hi tha te in ka theih. Cutik ah a tu bantuk in election dih hnu ah zapi cu tlunter an si lai ti a vun si tik ah UN hna cu kan ca ah an diar ngamti lai lo. A can a phanh rih lo ca ah an chim rih lo tu a si rih ko.
Adonghnak ah UN nih durable solution tiah refugee ca ah an ti mi thil a tlangpi 3 a um. An ratnak ram kiar khawh kha a tha bik. Cun, a dotah cun, an umnak ram ah local integration (zalong in um khawh), adonghnak ah resettlement (ramdang ah thial hna). Cu ca ah cun, kan ram daite in kan tlun khawh hi an kan duh piak. Cu cu kan nih kan duhlo bik a si. India ah cun refugee community nih an ruah mi cu siangin kan i ngeih i clinic hna kan i ngeih zong ah an sia a rem an kan ti lai i, resettlement kan hmu lai lo tiah an ruah. Cu cu aa palh mi ruahnak a si. Cunak in a poi deuh mi cu: a si a tha deuh mi hna nih chim le rel deuh a si i, zeihmanh zawtfah tik ah aa zohkhenh kho ve lo mi si hna seh, fa le siangin kai lo in sau tuk an um tik ah a lungre a thei mi nupa hna nih an tuar ko kha a poi ka ti. Pathian tunih hnangam lungdaihnak kan pe ko seh!
Siaherhnak te he,
Victor Biak Lian
Shillong
Sunday, August 8, 2010
""Lai Capo""
Laimi hi Capo le nih hi a huam le a duh ngaimi kan si.Laimi lawng si lo in minung nih nih hi pumsa caah Vitamin pakhat bantuk a si i kan ngeihchiat le lung nuam lo in kan um caan ah hin nih hi kan pum kan thinlung damnak a si.Atang hi Lai Capo hi rak ngai ve te.
Pakistan Tilianh Minung 1600 Leng An Thi Cang
Pakistan ram nih a ton cuahmah mi tilianh ruang ah zarhhnih chung ah a thimi 1600 leng an kai cang i 500,000 nih an umnak 
hmun an kaltak cang. Hi tilianh le ruahsur hi kum 80 chung ah a fakbikmi a si. Pakistan cozah nih peng 11 chung in minung 500,000 cu an umnak an thial cuahmah hna i tiva kam i a ummi pawl zong an umnak hmun i thial ding in ralrinnak a pek cuahmah hna. Hi tilianh chung ahhin Pakistan mipi cu cozah nih bawmhnak rian a tuanmi cungah lungtlinglo ngai in an vuivai len, an ramhun Asif Ali Zardari zong tilianh chung ah British PM David Cameron he tonding a kal caah an mawh chiat len. Hi harnak a tongmi pawl bawmhnak rian a tuanmi pawl nih tu lio i a herhbikmi cu riahnak ding thlam, rawl le sii ai hna an si tiah an ti. World Bank nih hi harnak bawmhnak ding caah $ 80 million a chuah ve. (Ref-BBC)
Faiceu Vol2,No 81
hmun an kaltak cang. Hi tilianh le ruahsur hi kum 80 chung ah a fakbikmi a si. Pakistan cozah nih peng 11 chung in minung 500,000 cu an umnak an thial cuahmah hna i tiva kam i a ummi pawl zong an umnak hmun i thial ding in ralrinnak a pek cuahmah hna. Hi tilianh chung ahhin Pakistan mipi cu cozah nih bawmhnak rian a tuanmi cungah lungtlinglo ngai in an vuivai len, an ramhun Asif Ali Zardari zong tilianh chung ah British PM David Cameron he tonding a kal caah an mawh chiat len. Hi harnak a tongmi pawl bawmhnak rian a tuanmi pawl nih tu lio i a herhbikmi cu riahnak ding thlam, rawl le sii ai hna an si tiah an ti. World Bank nih hi harnak bawmhnak ding caah $ 80 million a chuah ve. (Ref-BBC)
Faiceu Vol2,No 81
Subscribe to:
Posts (Atom)
